Karadeniz bölgesinde yer alan ve ülkemizin en önemli, en büyük ÅŸehirlerinden biri olan Samsun, oldukça kalabalık bir nüfusa sahip. Åžu an Karadeniz’in tek büyükÅŸehri olan Samsun, KurtuluÅŸ Savaşı’nın baÅŸladığı, bir anlama ülkemizin kurtuluÅŸuna start verilen yerdir. Böylesine önemli ve büyük bir ÅŸehirde tabi ki çok sayıda müze yer alıyor. Biz de Samsun’daki tüm müzelerin detaylı bilgilerini aÅŸağıda sizlere aktardık.

Atatürk Müzesi
Samsun Eski Fuar alanı içinde 19 Mayıs Galerisi olarak inÅŸa edilmiÅŸ bulunan Atatürk Müzesi, 1 Temmuz 1968’de ziyarete açılmıştır. Tamamen taÅŸ ve renkli mermerlerle inÅŸa edilen müze binası anıtsal ve etkili bir görünüme sahiptir. Ön cephesindeki basamaklar ve bir friz halinde KurtuluÅŸ Savaşı’nı temsil eden kabartmalar binaya hareket kazandırmaktadır. Müzede Atatürk’e ait 114 eser teÅŸhir edilmektedir.

Müzedeki eserler üç bölümde sergilenmektedir. GiriÅŸ ve çıkış bölümlerinde Atatürk’le ilgili çeÅŸitli kitaplar, Atatürk’ün Samsun’a geliÅŸinde çekilmiÅŸ kronolojik bir sıraya göre düzenlenmiÅŸ fotoÄŸraflar yer almaktadır. Samsunluların Atatürk’e armaÄŸan ettikleri yöresel tütün yapraklarından oluÅŸan bir tabloda müzede sergilenmektedir. Arkadaki büyük salondaki vitrinlerde Anıtkabir Müzesi’nden getirilen Atatürk’e ait ÅŸapka, kostüm, eldiven gibi giyim eÅŸyaları ile silahlar, bastonlar, yemek takımı vb. eÅŸyalar sergilenmektedir.

Müzedeki eserler üç bölümde sergilenmektedir. GiriÅŸ ve çıkış bölümlerinde Atatürk’le ilgili çeÅŸitli kitaplar, Atatürk’ün Samsun’a geliÅŸinde çekilmiÅŸ kronolojik bir sıraya göre düzenlenmiÅŸ fotoÄŸraflar yer almaktadır. Samsunluların Atatürk’e armaÄŸan ettikleri yöresel tütün yapraklarından oluÅŸan bir tabloda müzede sergilenmektedir. Arkadaki büyük salondaki vitrinlerde Anıtkabir Müzesi’nden getirilen Atatürk’e ait ÅŸapka, kostüm, eldiven gibi giyim eÅŸyaları ile silahlar, bastonlar, yemek takımı vb. eÅŸyalar sergilenmektedir.

Arkeoloji ve Etnografya Müzesi
Eski fuar alanı içerisinde Atatürk Müzesinin yanındadır. 1981 yılından itibaren faaliyet gösteren müzede, samsun ve çevresinde yapılmış olan arkeolojik kazılardan çıkan eserler sergilenmektedir. Bu eserler kalkolitik eski tunç çağı, Hitit, Helenistik, roma, Bizans, Osmanlı dönemlerine ait eserdir. Ayrıca Samsun yöresine ait etnografik eserlerde mevcuttur. Müzede sergilenen nadir eserler arasında; Amisos mozaiği, Bronz heykel, ameliyatlı kafa tasları, Amisos mezar odası buluntuları (amisos hazinesi) sayılabilir.

Amisos Hazinesi (Amisos Mezar Odası Buluntuları)
1995 yılında amisos antik kenti sınırları içinde; yumuÅŸak kaya kitlesinin oyulmasıyla yapılmış, tavan-taban ve duvarları horasanla sıvanmış 5×5 m. Ebadında 2.30 m, yüksekliÄŸindeki mezar odası içerisine yerleÅŸtirilmiÅŸ 5 mezar bulunmuÅŸtur.

Üçünün kullanıldığı ikisinin boş olduğu bu mezarların aile mezarı olduğu tespit edilmiştir. Kullanılan üç mezardaki iskeletlerin ve som altından ölü hediyelerinin oluşturduğu buluntular, ziynet eşyaları, çanak çömlek, cam ve mermerlerden yapılmış arkeolojik eserleri ilk inceleme ve değerlendirmelerinde mezarlardan birinin pontus krallığının en üst düzeydeki yöneticilerinden (kral, komutan, prens) birine ait olduğu diğer mezarların ise bu kişinin eşine ve kızına ait olabileceği düşünülmektedir. Amisos mezar odasında bulunan eserler M.Ö.4. yy. sonu ile M.Ö.3.yy. başlarına tarihlenmektedir. Altın eserlerden altın taç, küpe, bilezikler vd. işçiliklerinin güzelliğiyle dikkat çekmektedir.

Eski Samsun (Amisos) M.Ö. 7. YY’da Grek asıllı Miletos kolonistleri tarafından kurulmuÅŸtur. Miletoslular, Kıt’a Yunanistan koIonistlerinden daha geç olarak kalonizasyon hareketlerine baÅŸlamışlardır. {M.Ö. 670). Ege Bölgesini iÅŸgal edilmiÅŸ bulduklarından, Marmara ve Karadeniz kıyılarında ticaret ve balıkçılık merkezi olmaya uygun yerlere yerleÅŸmiÅŸlerdir. Bu yerleÅŸme yerlerinin önemlilerinden biri de Amisos olmuÅŸtur.

Amisos Hazinesi
Samsun Merkez, Ä°lkadım Belediyesinin Cedit Mahallesinde, Amisos Antik Kenti içerisinde yol geniÅŸletme çalışmaları sırasında 28 Kasım 1995 Salı günü bir oyuk görüldüğü ihbarı üzerine Müze araÅŸtırmacıları ile bildirilen yere gidilerek hemen çalışmalara baÅŸlanmıştır. Konklemera tipi kaya kilitlesinin oyulması ile yapılmış, tavan-taban ve duvarları horasınla sıvanmış 5×5 m. ebadında 2.30 m. yüksekliÄŸinde mezar odası içerisine yerleÅŸtirilmiÅŸ (5) adet mezardan üçünün kullanıldığı, ikisinin boÅŸ olduÄŸu görülmüş ve böylece burasının bir aile mezarı olduÄŸu tespit edilmiÅŸtir. Kullanılmış olan üç mezardaki iskeIetlerin oluÅŸturduÄŸu buluntuların incelenmesinde, birisinin erkek, ikisinin bayan mezarı olduÄŸu; ayrıca altın ziynet eÅŸyaları (ölü hediyeleri) çanak-çömlek, cam ve mermerden yapılmış arkeolojik eserlerin inceleme ve deÄŸerlendirilmesinden, erkek mezarının Pontus Krallığının en üst düzeyindeki yöneticilerinden (kral, komutan, prens gibi) birine, bayan mezarlarından birinin bu ünlü kiÅŸinin (kralın) eÅŸine (kraliçeye) diÄŸerinin de kızana ait olabileceÄŸini düşünmekteyiz. Ä°nsitü halde bulunan mezarda ölü hediyelerinin (takılarının) uygun yerlere yerleÅŸtirildiÄŸi görülmüştür. (yani taç-kafa üzerine, kolye boyunda, küpe kulak hizasında vb.)

…..Amisos, en parlak dönemini (altın çağını) Pontus Kralı Mithridades VI zamanında yaÅŸamış, imparatorluÄŸun yönetim merkezi olmuÅŸtur. Kültür ve sanatda bu dönemde geliÅŸip yaygınlaÅŸmış, antik çağın en geliÅŸmiÅŸ sikke darphaneleri ile birlikte seramik atölyeIeri de Amisos’ta bu dönemde kurulup geliÅŸtirilmiÅŸtir. Bu mezarların zenginliÄŸi, ölülerdeki altın hediyelerin kalitesi, ince iÅŸciliÄŸi ve kullanılan semboller Mithridades VI döneminde basılan Amisos Sikkeleri üzerindeki ÅŸekil ve sembollerle büyük benzerlik göstermektedir. Bu mezar odasının iki ayrı dönemde kulIanıldığı, piÅŸmiÅŸ toprak (seramik) cam, metal ve mermer eserlerin M.Ö. IV. YY’a tarihlenmesi gerektiÄŸi; altın süs eÅŸyalarının ise M.Ö. 1. yy’a ait olduÄŸu sanılmaktadır.

Amisos Hazinesinin Listesi (Dökümü)
I – Cam Eserler : 1 Ad. tapak (phiale), 1 ad. kase.
II – Mermer Eserler : 2 Ad. Alabastron
III – Madeni Eserler : 1 Ad. Pudriyer
IV – PiÅŸmiÅŸ Toprak (Seramik) Eserler : 1 Ad. kandil, 2 Ad. buhurdanlık, 3 Ad. koku kabı, 2 Ad. amphoriskos (çift kuplu …..testicik)
V- Altın Eserler : Amisos mezar buIuntularının büyük çoÄŸunluÄŸu (% 80 ‘ni) som altından (24 ayar) süs eÅŸyaları …..oluÅŸturulmaktadır. Oldukça ince bir işçiliÄŸe sahip olan bu eserlerin gerekli konservasyon iÅŸIemleri gerçekleÅŸtirilip, …..yapıldıkları dönemdeki (M.Ö. 1. YY) gibi ÅŸekillendirilmiÅŸlerdir.

Bandırma Vapuru
Türkiye Cumhuriyetine giden yolda, büyük Önder Mustafa Kemal ATATÃœRK’ü ve 18 kader arkadaşını Samsun’a getirip, milli mücadelenin baÅŸlamasına vasıta olarak önemli bir görev yapan “Bandırma Vapuru” artık hep Samsun’da.
Bandırma Vapuru, Samsun’da, DoÄŸu Park sahilinde, artık hep orada kalmak üzere demir atmış durumda 19 Mayıs 1919 tarihini simgeleyen en önemli vasıta olan Bandırma Vapurunun, Samsun’da özgün bir örneÄŸinin eksikliÄŸi hissedilerek, aslına uygun ölçülerde yapımı için, yoÄŸun çalışmalar sonucu Ä°l Özel Ä°daresinin 2000-2001 yatırım programına alınmasıyla, 09.05.2000 tarihinde ihale edilip yapımına baÅŸlanmıştır.

Doğu Park dolgu sahası mevkiinde bir koyda, 2000 m² si karada, 1000 m² si denizde olmak üzere 3000 m² alan, gemi-müze yapımı için Milli Emlak İdaresince İl Özel İdaresine 29 yıllığına tahsis edilmiştir.

Gemi, Taşkınlar Gemi Sanayi Tic. A.Ş. tarafından yapılıp, 15.04.2001 tarihinde teslim edilmiştir.
Müze olarak kullanılacak olan Gemi’de, Atatürk ve 18 arkadaşının yine özgün boyutlarda, Prof. Dr. Yılmaz BÃœYÃœKERÅžEN’ in atölyesinde yaptırılan balmumu heykellerinin bulunacağı bir salon, kaptan köşkü ve diÄŸer mahaller bulunmaktadır.

Havza Atatürk Evi
1900’ün ilk yıllarında yapıldığı zannedilen 3 katlı bir binadır. “Mesudiye Oteli adıyla hizmet vermekte iken M.Kemal PaÅŸa’nın 25 mayıs 1919 tarihinde Havza’ya teÅŸrifleri ile birlikte zamanın kaymakamı Fahri Bey tarafından kendisinin ikametine tahsis edilmiÅŸtir. 25 Mayıs – 13 Haziran 1919 tarihleri arasında çalışmalarını yürüttüğü bu binanın odası eÅŸyaları ile muhafaza edilerek Gazi Odası adı altında ziyaretçilere açık tutulmuÅŸtur. 1984 yılına kadar binanın Gazi Odası haricindeki bölümleri belediye hizmet binası olarak kullanılmıştır. 1993 yılında Ä°l özel idaresinin maddi desteÄŸiyle Kaymakamlıkça tamiratı yapılarak ziyarete açılmıştır. 2001 yılında Kültür Bakanlığı binayı komple restore ettirerek 2002 yılında Mustafa Kemal PaÅŸa’nın Havza Karargahı ( Atatürk Evi ) adıyla yeniden hizmete ve ziyarete sunulmuÅŸtur. Daha önce Belediye Ä°tfaiye AmirliÄŸi’nce kullanılan zemin kat, bu birimin kendi binasına taşınmasından sonra restore edilerek Halk EÄŸitim Merkezi Müdürlüğüne tahsis edilerek hem kaplıcalarda kalan turistler için zaman deÄŸerlendirme ortamı haline getirilmiÅŸ, hem de halk eÄŸitim kurslarını bitiren kursiyerler için eserlerini sergileme ve pazarlama olanağı sunulmuÅŸtur. Ä°kinci katta Atatürk’ün çalışma odası, yatak odası, Havza Odası ve dinlenme odası o dönemde kullanılan eÅŸyalarla birlikte yeniden düzenlenmiÅŸtir. Üçüncü katta, Milli Mücadele’nin ön hazırlıklarının yapıldığı illere atfen Amasya, Sivas, Erzurum ve Ankara odaları düzenlenmiÅŸtir. Bu odalarda o dönemlerde yapılan çalışmalar resim ve yazılarla yansıtılmıştır. Ayrıca iki katın salonlarında etnografik ve folklorik malzemeler teÅŸhir edilmektedir.

Gazi Müzesi
Samsun Atatürk Evi, Mıntıka Palas’ta Samsun Belediyesince düzenlenerek ziyarete açılmıştır. Atatürk, Dokuzuncu Ordu Kıt’aları MüfetiÅŸi olarak 18 kiÅŸilik kadrosuyla 19 Mayıs 1919 sabahı Samsun’a geldiÄŸi ve Bandırma vapurundan çıkarak karaya ayak bastığı zaman coÅŸkun gösterilerle karşılanmış ve ÅŸehrin en iyi binası olan Mıntıka Palas’da misafir edilmiÅŸti. Burası iki katlı taÅŸ bir bina idi. 1902 de yılında AbacıoÄŸlu adında zengin birisi tarafından otel olarak yaptırılmıştı. Atatürk’ün Samsuna geleceÄŸini duyulur duyulmaz, o günlerde kapalı olan otel, Mutasarrıfın emriyle açtırılmış, Askeri hastaneden karyola ve sandalyeler taşınarak döşenmiÅŸti. Atatürk, bir hafta süre ile bu binada kalmış, Anadolu’da baÅŸlattığı Milli Mücadeleyi ilkin bu binada açmıştı.
Cumhuriyetin ilanından sonra 20 Eylül 1924 günü eÅŸi latife hanımla birlikte Samsun’a ikinci kez gelen Atatürk , bu sefer Samsunlu Åžahinzade Remzi Bey’in evine konuk olmuÅŸtur. O gün Samsun’a ilk geldiÄŸi zaman kaldığı eski Mıntıka Palas Belediyece kendisine hediye edilmiÅŸ, Atatürk bundan çok duygulanmıştır. Samsundan ayrılışından sonra, Belediye binayı dayayıp döşemiÅŸ, Atatürk Evi olarak korumuÅŸtur. Harf inkılabı günlerinde 16 Eylül 1928 de üçüncü kez Samsuna gelen Atatürk kendi evinde iki gece üç gündüz, dördüncü geliÅŸi olan 28 Kasım 1930 tarihinde de dört gece beÅŸ gündüz kalmıştır.

Samsun Atatürk Evinin üst kat odaları Atatürk’ün yatak odası, çalışma odası Toplantı odası salonu olarak düzenlenmiÅŸtir. Alt katta l930 yılında açılan Gazi kütüphanesi, 1972 yılına kadar hizmet vermiÅŸ, daha sonra kütüphane buradan taşınmıştır.

Samsun Belediyesinin düzenlediği Atatürk evi, Milli Mücadele tarihimizin ilk sayfası, hatta önsözüdür. Bu yönüyle tarihi değeri büyüktür.